ابن‌سینا-بوهم، سنت-صنعت

مکانیک کوانتومی که نمی‌تواند پیشبینی کند یک پدیدۀ چند تعینی عاقبت به کدام شکل متعین می‌شود، ادعا می‌کند: نه تنها عاملی را که تعین یک پدیده را معین می‌کند، نمی‌شناسیم، بلکه اساساً چنین عامل مکان‌مندی را نمی‌توان یافت! تلاش‌هایی شده تا بالاخره راهی برای حل این مسئله یافت شود. یک رویکرد جوریدن یک عامل لامکان-لازمان است. این مسیری است که امثال بوهم یا حتی پن‌روز رفته‌اند. اما این تنها رویکرد نیست.

از حاج‌آقای دکارت تا حاج‌آقای گیبس

همۀ ما شهود واضحی از بردارها داریم، معلوم است که وقتی دو نفر با طناب در دوراستا میزی را می‌کشند نهایتا میز در جهتی بین دو راستایی که دو سر طناب نشان می‌دهند به حرکت می‌افتد، اما این که این واقعیت شهودی واضح بدیهی تبدیل به یک سری موجودات ریاضی کمی با قابلیت جمع و تفریق و ضرب دقیق و روشن شوند برایم کم‌کم اتفاق عجیبی می‌نمود؛ عجیب‌تر برایم آن ذهنی بود که اولین بار این شهود غیرریاضی را با خلق مفهوم ذهنی «بردار» ریاضی کرده. کدام ذهن؟